Empati; sağlıklı ve etkili iletişimin ön koşuludur belkide… Ve biliyor musunuz dünyadan haksızlıkları, acıyı, eziyeti, zulümü, gözyaşlarını, kanı kaldırabilecek tek hazinedir aslında… Yeter ki herkesçe, tüm insanlara ve tüm canlı varlıklara karşı kullanabilsin!!!
Empati ; duygudaşlık olarak tek kelime ile de anlatılabilir. Daha geniş bir anlatımla bir kişinin kendisini, karşısındaki canlının yerine koyarak duygularını, düşüncelerini ve bakış açısını anlamak adına kurduğu duygusal bağdır. Kendi hatalarımızı ve toplumsal hataları fark edebilme bilincinin kazanılmasıdır. Hatta bir çeşit yüzleşmedir empati. Toplumla yüzleşme, kendinle yüzleşme, gerçeklerle, duygularla yüzleşme…
Empatik insanlar saygılıdır, hoşgörülüdür, daha yardım sever, daha sosyaldir. Kırıcı değil yapıcıdır, saldırgan değil barışçıldır, bencil değil fedakar ve vericidir. Duygu ve düşünceleri; yerine geçip anlamak ve hissetmek eylemi her şeyden önce bir gözlem yeteneği gerektirir. Gözlem sonrası aşama ise muhakemedir. Kişinin duygu ve düşünceleri ile davranış ve tepkilerini , içerisinde bulunduğu şartlar ile birlikte değerlendirip duygusal ve düşünsel olarak eşlik edebilen insan empatik bir insandır.
Bu değerleme ve içselleştirme hali onay anlamına gelmez. Empati karşısındakini onaylama hali değil gerçek bir anlama halidir. Onay bu empatiyi sempatiye dönüştürme sonucunu çıkarabilir. Yani karşısındaki insanın duygu ve düşüncelerine empati yapabilen bir kişi empati yaptığı kişinin duygu ve düşüncelerini sadece anlamak ve hissetmekle kalmayıp onaylıyor ve beğeniyorsa empatinin sempatiye dönüşmesinde söz edilebilir.
Uzun uzadıya tariflediğim empati bütün çoklu ilişkilerin kurtuluş reçetesidir esasen. Empatinin kullanıldığı hiç bir ilişkide şiddet, acımasızlık, zulüm, yalan olamaz. Empatinin etkin olduğu hiç bir toplumda da açlık, sefalet, işkence, kötü muamele ve adaletsizlik olamaz. Çünkü karşısındakinin duygularını içselleştirmeyi başarabilen sağlıklı hiç kimse davranışlarını karşısındakilere kötü şeyler yaşatma pahasına belirlemez.
Empati çaba ile oluşabilen bir duygu durumudur. Yani nefes alıp vermek gibi olağan ve kendiliğinden gelişen bir oluş hali değildir. Kişinin bunu istemesi ve karşısındakinin duygu durumunu anlamak, içselleştirmek için çaba harcaması gerekmektedir. Bu çaba kişisel tercih ile oluşabileceği gibi dünya üzerinde örnekleri bulunan kimi eğitim modellerinde olduğu gibi eğitim ve öğretim ile de kazandırılabilir. Değerler eğitimini önceleyen eğitim modellerinde bir tür vicdani eğitim olan empati yeteneğinin kazandırılması da sağlanmaktadır. Eğitimin ilk kısmını içeren değerler eğitiminde insanların bir birine duyduğu saygı ve sevgiyi perçinleyen empati yeteneği eğitimle ilk çocuklukta insanlara kazandırılmaktadır. Maalesef toplumumuzda bu iş sadece ailelere bırakılmış olduğundan multifaltöriyel olarak değerler eğitimin bu kısmı da diğer bazı kısımları gibi ihmal edilmekte topluma kazandırılan çocukların eğitimlerinin temelinde olması gereken değerler eğitimi silsilesi sakat kalmaktadır. Hal böyle olunca adaletsiz kadılar, hırsız müteahhitler, kasap doktorlar , dolandırıcı bankacılar, yalancı avukatlar gibi akademik eğitimi kusursuz, ahlaki eğitimi yetersiz bir çok vicdanı kör insan yetiştirmekteyiz.
Bizi; çocuklarımızı ahlaken eğitmekten alıkoyan ne tür bir prangamız var bunu biz kapıların dışındakilerin anlaması belki de gerçekten zor. Ama her ne ise toplumsal çözülmemiz çöküşle sonuçlanmadan çocuklarımıza empati gibi bir duyarlılığı kazandırmalı, değerler eğitimini öncelemeliyiz.
Unutmayın o çöküntünün altında kalması muhtemel masum gençler, çocuklar da bizim çocuklarımız, bu hedefi gerçeklemek için rol model olarak kullandıkları aparatlar da bizim gençlerimiz bizim çocuklarımız. Tezgahı bunca birilerinin tekeline bırakmışsak da artık ele alma vaktidir. Onların birbirini anlamalarını, hep birlikte onları kullananları anlamalarını sağlama vaktidir.
Muhabbetle…
