Bugün haftalik literatürlerimi okurken Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisinde yayinlanan “Mikroplastikler ve Çevre Etkisi” adli bir derleme dikkatimi çekti.
Mikroplastiklerin saglimizin üzerine etkisini detayli bir sekilde incelemisler ve bende okurken çok istifade ettim. Bazi bilgileri sizler ile paylasmak istedim.
2004 yilinda Thompson tarafindan ilk defa tanimlanan 5 mm’den küçük plastikler olarak tanimlanan mikroplastikler gerçekten de gün geçtikçe hayatimizi alt üst etmeye devam etmektedir.
Mikroplastiklerin kaynaklari ise oldukça çok ve çesitli, tabiri caiz ise her yerden bizlere saldiriyorlar.
Aslinda kirletende yine biz insanoglu. Hoyratça çevremizi kirlettikçe kirletiyoruz.
Mikroplastiklerin kaynaklarina bakacak olursak;.
Ilk sirada kisisel bakim ve kozmetik olarak kullandigimiz sampuanlar, dis macunlari, günes kremleri, yüz temizleme gibi ürünler ile karsimiza çikiyor.
Bazen de
Özel tibbi uygulamalarda,
Petrol ve gaz arastirmalardaki sivilarda,
Plastik endüstrisinde,
Evlerdeki ufalanan plastiklerde,
Sentetik tekstil ürünlerinde,
Plastik atiklarda vs.,
Kaynaklarini saysak sayfalarca yazmamiz gerekecek galiba.
Eminim sizlerde bu köse yazimin altina eklemeler yapabileceksiniz.
Ama en kötüsüne geliyorum simdi,
Bu mikroplastikler saglimizi nasil etkilemektedirler? Bu sorunun cevabini yine derleme makalede görüyoruz.
Derlemede oldukça fazla sayida kaynaklardan alintilar yapilmis. Okudukça yillardir verdigim konferanslarimin ne kadar dogru oldugunu bir kez daha görüyoruz ne yazik ki.
Ürperdikçe ürperdim.
Mikroplastikler içtigimiz sulardan, deniz ve diger gida ürünlerinden, deri temasi ve solunum yollarindan vücudumuza geçebilmektedir.
Bilimsel makalelere göre mikroplastikler, akcigerlerde, kanda, insan diskisinda, bebeklerin plasentasinda tespit edildigine göre artik hiç kimse vücudumuzda mikroplastikler yok diyemezler. Hepimize bir mikrop gibi bulasmis durumdadir.
Peki, simdi zararlarina geçelim,.
Sharme ve Chatterje 2017 yilinda yaptiklari çalismada tüyler ürperten bir sonuç ortaya çikarmislar.
“Mikroplastikler vücuda alindigi zaman insan kromozomlarinda mutasyonlar olusturabilecegini, bunun bir sonucu olarak kisirliga sebep olabilecegini, obeziteye ve hatta kansere dahi yol açabilecegini bildirmislerdir.
Diger çalismada, plastik parçalar ile etkilesime giren hücrelerde immun saliniminin indüklendigi, buna paralel olarak inflamasyonun olustugu çalismalari da yapilmis.
Baska bir çalismada ise mikroplastiklerin, ayni zamanda çok küçük boyutlarindan dolayi translokasyon olayindan sonra degisik organizmalarla etkilesime girip iltihaplanmalara sebep olabileceginden bahsedilmistir.
Mikroplastikler ayni zamanda cilt üzerinde birikerek bazi dermal sorunlara, atmosferden yogunlasarak akcigerlerimizde bazi iltihaplanmalara sebep olabilmektedir deniyor diger bir makalede.
Miroplastikler ile beraber vücuda gelebilen mikroorganizmalarin mikrobiyal yasam olusturabilecekleri, hormonal yapiyi bozabilecekleri, beyin gelisiminin bozulmasina etki edebilecegi, cinsel gelisimde sorunlar olusturabilecegi de kaynaklar gösterilerek açiklanmaya çalisilmis.
Sagligimiza bu kadar etkileri olmasi belki de suan için hala var sayim gibi gelse de ileri de bir ya da birkaç tanesinin vücudumuza zarar vermesi mikroplastik kirliliginin ne kadar önemli oldugunu ve bu kirlilik ile tüm ülkelerin ugrasmasi gerektigini göstermektedir. Isteyen asagidaki makaleyi bastan sona detayli bir sekilde inceleyebilirler.
Zaman çok geçmeden bu mikroplastik problemini çözmemiz gerekmektedir.
Yoksa………………….
Devamini sizin getirmenizi bekliyorum.
Prof Dr Hamdi Temel
Kaynak
Murat Ari, Serdar Ögüt, “Mikroplastikler ve Çevresel Etkileri” Düzce Bilim ve Teknoloji Dergisi, 9 (2021) 864-877.
