Bir insani harekete geçiren, davranislarinin sekillenmesini ve sürekliligini saglayan motivasyonu besleyen üç faktör vardir. Bunlar,
1.Manevi (Içsel) faktörler,
2.Maddi (Dissal) faktörler,
3.Çevresel faktörler.
Manevi (Içsel) faktörler, hayatin amacini ögreten, onu anlamlandiran, ona deger veren, hayata güzel bakmayi ve sevmeyi saglayan araçlardir. Motivasyonun iç dünyamizla ilgili olan bileseni, bize sekil veren, bizi biçimlendiren, bizi yönlendiren ve hayatimiza anlam katan bir faktördür.
Maddi (Dissal) faktörler, hediye almak-vermek, mesleginde derece-kademe almak v.b. bilesenleri kapsar.
Çevresel faktörler de motivasyonu arttiran önemli bir etkendir. Bireyin çevresinde Rol-Model olabilecek kisiler varsa, bunlar bireyin motivasyonunu arttirir. Bir bilge kisinin ifadesiyle, “halkin akli gözündedir. Gördügüne inanir.” Rol-Model kisiler bu bakimdan önemli ve anlamli örneklerdir.
Ünlü bilim adami Maslow, ”Ihtiyaçlar Hiyerarsisi Teorisi”nde bireyin motivasyonunu, en alt düzeyden en üst düzeydeki ihtiyaçlarini göz önünde bulundurarak, Teorisini söyle kategorize eder:
“Fizyolojik Ihtiyaçlar: Acikma, susama, barinma, cinsellik ve vücudun hayati devam ettirmek için diger gerekli ihtiyaçlardir.
Güvenlik Ihtiyaci: Güvenlik, bireyi fiziksel ve duygusal zararlardan korumaktir.
Sosyal Ihtiyaç: sevgi, ait olmak, benimsenme ve arkadaslik gibi degerleri içermektedir.
Saygi Duyulma Ihtiyaci: basari, saygi görme ve prestijdir.
Kendini Gerçeklestirme Ihtiyaci: Kisisel basari, Kendini gerçeklestirme, kisisel tatmin ve ihtiyaçlari olusturma ve tamamlama arzusudur”.
Maslowa göre, bireyin motive olmasi için, bireyin hangi basamakta bulundugunun bilinmesi ve o basamaktaki ihtiyacin karsilanmasi gerekmektedir.
Motivasyonda bakis açisi da çok önemlidir. Çok boyutlu yaklasmak gerekmektedir. Ben-merkezci bir yaklasimla degil, Biz-merkezci bir yaklasim, motivasyonu arttirmada önemli bir faktördür.
Bir insaatta çalisan üç isçiye “ne yapiyorsunuz?” sorusu soruluyor. Verilen cevaplar söyledir:
1.Isçi: “Ne yaptigimi görüyorsunuz”.
2.Isçi: “Kazandigimi hak etmeye çalisiyorum”.
3.Isçi: Büyük bir heyecanla ve coskuyla, “Gelecekte Yaslilarin, Kadinlarin-Erkeklerin ve Çocuklarin içinde rahat ve mutlu olacaklari bir ev insa ediyorum” der.
Bu üç isçiden üçüncüsünün yüksek motivasyonunu ve gelecekle ilgili çok ileri projeksiyonunu görmekteyiz. Bu isçi çalisirken, yasadigi heyecan ve cosku hem onu çok mutlu etmekte hem de görev ve sorumluluk bakimindan zirvede oldugu görülmektedir.
Tüm meslek erbabi kisiler, Ögretmenler, Ögrenciler, saglikçilar, teknik elemanlar, esnaflar, sanatkârlar, zanaatkarlar, özetle: tüm toplumsal katmanlar, bu cosku ve heyecanla, bu görev-sorumluluguyla islerine sarilirlarsa, yepyeni bir hayata tanik oluruz.
Böyle bir hayat, ütopya degildir. Yeter ki, herkes sorumluluk bilinciyle hareket etsin ve Biz-Merkezci bir paradigmayla (Bakis açisiyla) gelecek tasavvurumuz olsun.
