Bir düsünün, derin bir ormanda sessizce geziniyor ve o sessizlik içinde yapraklarin hisirtisini dinliyorsunuz. Bir anda kulaklariniz çinlamaya basladi ve ayaklarinizin altindan sesler ve ugultular gelmeye basladi, sanki birileri çok mühim bir konuyu gizli gizli konusuyor gibi. Bir anda ürperir saginizi solunuzu kontrol eder “kim konusuyor?” dersiniz. Tabi bu biraz abartili bir anlatim olsa da aslinda ayaklarimizin altinda, bitkiler sürekli sessiz bir diyalog içindeler.
Evet yanlis duymadiniz, agaçlar kendi aralarinda gizlice konusuyor, takas yapiyor ve hatta birbirleriyle savasiyor. Agzi ve dili olmayan agaçlar “nasil konusur?” dediginizi duyar gibiyim. Gelin izah edelim.
Malumunuz yeryüzündeki tüm canlilar; “YARDIMLASMA KANUNU” geregi birbirleriyle, beslenmek, barinmak veya düsmanlarindan korunmak gibi amaçlarla is birligi yapacak sekilde yaratilmislardir. Iste bu yardimlasma sekillerinden biri de mantarlar ve agaçlar arasinda gerçeklesmektedir. Agaçlar bu haberlesme isini köklerinin içinde ve çevresinde büyüyen mantarlar yardimi ile yapiyorlar.
Bir orman, toprak altinda MIKORIZA denilen yüzlerce kilometrelik mantar ipliklerden olusan yogun bir agla kaplidir. Mikoriza (Mycorrhiza); bazi bitkilerin kökleriyle ortak yasam (simbioz) iliskisi içinde olan mantarlara verilen isimdir. Kelime olarak mantar-kök anlamina gelir. Yani mikorizalari bir çesit fiber optik kablolar gibi düsünebiliriz. Iste mantarlar, bitki kökleriyle mikoriza olusturarak bu baglantilar yoluyla her iki organizma arasinda büyüme ve gelisim için gerekli iletisimi saglamakla vazifelidir.
Bu yardimlasma seklinde; mantarlar agaçlara gerekli olan besinleri saglarken, karsiliginda agaçlardan organik besinler aliyorlar. Yani bir nevi takas yapiyorlar. Toprak altindaki bu muazzam mantar agina kökleri ile baglanan agaçlar kaynaklarini paylasabiliyor. Bir nevi “yeralti internet agi” gibi vazife gören bu mantar agi agaçlarin birbirleriyle iletisim kurmasina yardimci oluyor. Agdaki daha yasli “ana agaçlar” bu sistem yoluyla gölgede kalan küçük fidanlara gerekli besinleri saglayip hayatta kalma sanslarini artiriyor. Hasta ya da ölmek üzere olan agaçlarin mantar agina aktardiklari kaynaklar daha saglikli komsulari tarafindan kullaniliyor. Bu mantar agi diger bitkilerce de kullaniliyor. Bir bitki saldiriya ugradiginda kimyasal maddeler salgilayarak bu mantar ag sayesinde komsularini uyariyor.
Sözde yeryüzünün en ilkel canlisi olarak kabul edilen bitkilerin günümüzün en modern haberlesme teknigi olan “fiber optik kablolar” gibi mikorizalarla haberlesiyor olmasi, akli olan biz insanlari düsündürmeli. Demek ki agzi ve dili olamayan agaçlari ve mantarlari; hayatlarini kolaylastiracak, koruyacak ve beslenmelerini saglayacak sekilde onlari mikoriza aglari ile birbirinin yardimina kosturan Birisi var.
Bir dahaki sefer ormana gittiginizde sadece toprak üzerindeki agaçlari degil toprak altindaki bu muhtesem iletisim agini da düsünüp tefekkürünüzü genisletmeyi unutmayiniz.
