Hiç süphe yok ki 1. Dünya Savasi'nin Osmanli tarihi açisindan en dramatik sayfalarindan biri olan Sarikamis Harekâti'nin baslamasinin üzerinden 107 yil geçti. Peki Sarikamis ta ne oldu?
22 Aralik 1914 yilinda bir destan oldu. Ama ne destan.. Bugün bizler bu sehitlerimizi anarken NECIP bir milletin torunu olmanin gururunu bir kez daha yasiyoruz. Hadi kisaca bu destan nasil yazildi neler oldu? Hatirlayalim. Bu anlatacaklarimiz bir film, bir masal degil. Gerçek bir destan.
I.Dünya Savasi sirasinda Osmanli Imparatorlugu ve Rus Imparatorlugu arasinda Sarikamis'ta gerçeklesen kara çatismasidir. 1914 yilinin Kasim ayinda Azap ve Köprüköy, Rus ordulari tarafindan saldiriya ugradi. Ancak saldiriyi destansi bir mücadeleyle 3. Ordu Komutani Hasan Izzet Pasa püskürtmüs ve Rus ordusunu dagitmistir.
Harekatin amaci, dagilan Rus ordusunu tamamen yok edip, Bakü petrollerine ulasmak ve Alman Imparatorlugu'nun sanayi ihtiyacini karsilamakti. Ayni zamanda 1877 yilindaki 93 Harbi'ni Osmanli Imparatorlugu kaybetmis ve Batum, Sarikamis, Kars, Ardahan ve Artvin Ruslara verilen topraklari geri almak amaciyla 1914 yilinda dönemin Baskomutan Vekili olan Enver Pasa, 19 Aralik tarihinde "Sarikamis Harekati" planlarini kurmaylarina sundu. Ilk iki günü basariyla geçen taarruz sonrasinda olumsuz hava kosullari nedeniyle seyrini degistirdi. Kis, 3-4 Ocak 1915 gecesi daha da siddetlendi. Firtina ile yagan kar, yollari tikayip, çadirlari yikti. Arkasindan da dondurucu soguklar bastirinca, Allahu Ekber Daglarinda 60 bin Osmanli askeri donma, dizanteri ve tifo gibi hastaliklardan dolayi hayatini kaybetti. Bu harekatta Ruslar da 32 bin askerini kaybetti.
Türk Silahli Kuvvetleri Genelkurmay Baskanligina göre Sarikamis’ta Osmanli zayiatlari 60.000 ve Rus zayiatlari 30.000’dir. Savasin en hazin kismi ise Osmanli kayiplarinin bir çogunun Ruslar ile yapilan çarpismalarda degil de agir soguk hava kosullari yüzünden sehit olmasidir. Ruslar; Türklerden 200 subay, 7000 eri esir, 20 makineli tüfekle 30 topu ganimet olarak almislardir. 5000 kisi civarinda esir alinmistir.
Bunun yaninda su bilgiyi de aktarmakta fayda var diye düsünüyorum. Tarihçi-yazar Mehmet Niyazi, Sarikamis Harekâti'ndaki ölü sayisinin tüm belgelerde toplamda 23.000 oldugunu, 90.000 rakaminin 60.000 kayip veren Ruslarin yalani oldugunu kaydeder. 90.000 askerin öldügü iddiasi ilk olarak Sarikamis Harekâti'ndan sekiz yil sonra Binbasi Serif Bey'in yazdigi kitapta yer almaktadir. Osman Mayatepek 75.000 muharip kuvvetin bulundugu tarafin 90.000 askerinin ölmesinin matematiksel olarak imkânsiz oldugunu ifade etmektedir.
Savastan sonra Istanbul'a dönen Enver Pasa uzun bir süre Sarikamis hakkinda herhangi bir haber, bildiri, veya yayin yapilmasini engelleyerek sansür uygulamis ve Osmanli halki savasta olup bitenleri uzun yillar sonra ögrenebilmistir.
Ermeni gönüllü tümenlerinin çok ciddi destegi Rus kuvvetlerinin basarisinda önemli etken olmustur.1918 Mart ayinda Brest-Litovsk Antlasmasi ile Sarikamis ve Kars geri alinmis, ama ayni yilin Ekim ayinda Mondros Mütarekesi uyarinca eski sinirlara dönülmüs ve topraklar elden çikmisti
Sarikamis Destani ni diri tutmak adina her yil bu zamanlarda etkinlikler yapilir. Sehitlerimiz için Mevlid-i Serifler okutulur mesaleli yürüyüs gerçeklesir..
Allah tan sehitlerimize rahmet diliyorum..
